ตรวจรอยเผาได้อย่างไร ?

พื้นฐานความเข้าใจที่สำคัญเบื้องต้น เกี่ยวกับการประยุกต์ใช้การตรวจการสะท้อนคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (electromagnetic wave) ก็คือ เราต้องเข้าใจบนพื้นฐานว่าช่วงคลื่นแสงอาทิตย์ จะประกอบด้วย (1) Visible light ที่ตามมนุษย์สามารถตรวจจับได้ และทำให้เรามองเห็นสิ่งต่าง ๆ ในช่วง 400 ถึง 750 นาโนเมตร (2) Infrared Radiation ซึ่งเราจะรับรู้ได้ในเรื่องคลื่นความร้อนซึ่งจะมีความยาวคลื่นยาวกว่า visible light (3) Ultraviolet Radiation เป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าความยาวคลื่นสั้นกว่า visible light เราจะรับรู้ได้จากเวลาเราตากแดดแล้วผิวไหม้ (4) X-rays and Gamma Rays เป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีความยาวคลื่นสั้นมาก ส่วนใหย๋จะถูกดูซับโดยอนุภาคในชั้นบรรยากาศ

การเผาเศษวัสดุทางการเกษตรที่ไม่สมบูรณ์จะเหลือองค์ประกอบที่เป็น Carbon ไว้ ซึ่งอนุภาค Carbon จะดูซับพลังงานคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าช่วงคลื่น visible light (Red, Green, and Blue) เราจึงเห็น สิ่งที่ถูกเผาไหม้ไม่หมดสมบูรณ์จะเหลือคาร์บอนซึ่งเป็นสีตำ (black) เพราะมันดูดกลืนแสงอาทิตย์ (ช่วงคลื่น visible light) แต่ว่าในความสามารถการดูดกลืนแสงอาทิตย์ก็มีพวก น้ำ (H2O) แต่ว่าจะพอมีการสะท้อน มากกว่าองค์ประกอบคาร์บอน ดังนั้นการตรวจจับจึงต้องอาศัยหลายกรณี หลายวิธี เช่น การใช้ช่วงคลื่น Green กับ Short Wave Infrared (SWIR) ที่ช่วงคลื่น Green พอที่จะสะท้อนช่วงคลื่นได้บ้างในองค์ประกอบที่เป็น H2O แต่กับ SWIR น้ำจะไม่มีการสะท้อนเลย ทำให้สามารถใช้ 2 เงื่อนไขนี้ร่วมกัน ก็จะแยกพื้นผิวที่ดูซับ Visible light จากน้ำกับองค์ประกอบคาร์บอนออกไปได้ หมายถึงว่า ไม่มีดัชนีเดียวเงื่อนไขเดียวที่เพียงพอต่อการตรวจจับรอบเผาไหม้ ที่หลงเหลือเศษองค์ประกอบคาร์บอนบนพื้นผิวไว้ เพราะจะมีพื้นผิวคุณสมบัติอื่นอยู่ด้วย

ผลผลิตของระบบ ?

ที่จริงระบบ "ตามรอยเผา" (TamRoyPao) เป็นระบบ (1) ประมวลผลอัตโนมัติ และ (2) ระบบผลิตข้อมูล ดังนั้นความสามารถหลักของระบบ ก็คือ การผลิตข้อมูล แบบเดียวกับ NASA FIRMS (Fire Information for Resource Management System) ที่ผลิต HotSpots ให้เราสามารถดาวน์โหลดมาใช้งานต่อยอด ระบบ "ตามรอยเผา" ก็เช่น เดียวกันเป็นระบบผลิตข้อมูลพื้นที่เผาไหม้ขนาดความละเอียด 20x20 ตร.ม. ซึ่งไม่มีให้บริการจากทั้ง NASA และ EU สำหรับระบบที่ ให้บริการข้อมูลสำหรับผู้ใช้งาน เช่น ผู้สามารถใช้ระบบ GIS นักวิจัย นักวิเคราะห์ ไปจนถึงนักพัฒนาระบบโปรแกรมประยุกต์ สามารถ "สร้างประโยชน์" ต่อยอดจาก ข้อมูล "พื้นที่เผาไหม้" ได้ ดังนั้น ระบบตามรอยเผา จึงเป็นระบบผลิตข้อมูลให้กับทุกภาคส่วนในการนำไปประยุกต์ใช้งานต่อยอดต่อไป

ใครคือผู้ใช้ระบบ ?

• หน่วยงานภาครัฐ : การใช้งาน "ตามรอยเผา" สำหรับหน่วยงานรัฐมีใช้งานในสองแบบ
  • ใช้งานในลักษณะรายงานพื้นที่เผาไหม้แยกตามพื้นที่ เช่น ระดับจังหวัด ระดับอำเภอ โดยจะแบ่งเป็นรายงานรายเดือน B2A และรายงานรวมสรุปรายฤดูฝุ่นควัน B3A ในรูปแบบข้อมูล CSV (Comma Seperated Value) ไปเปิดใช้งานใน Microsoft Excel ได้
  • ใช้งานข้อมูล GeoTiff ที่นำเข้าใน Desktop GIS Software จะสามารถประมวลผลด้วยฟังก์ชัน GIS เพื่อวิเคราะห์ต่อยอดได้ เช่น การนำไปซ้อนทับกับข้อมูลแปลงเพาะปลูก เป็นต้น
  • ใช้งานชั้นข้อมูล TMS (Tile Map Service) เป็นชั้นข้อมูลเปิดซ้อนทับทั้ง Desktop GIS (ArcMap หรือ QGIS) สำหรับแสดงภาพซ้อนทับ หรือจะนำ API ไปใช้กับ web map ที่พัฒนาขึ้นเองได้
• เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นภาครัฐ : การใช้งาน "ตามรอยเผา" ในพื้นที่เฉพาะ เช่น จังหวัด หรือการแบ่งเขตทำงานแบบอื่น ๆ
  • ใช้งานข้อมูล GeoTiff เมื่อดาวน์โหลดแล้วสามารถใช้ Desktop GIS Software ไปใช้คำนวณ Zonal Statistics กับชั้นข้อมูล พื้นที่รับผิดชอบ หรือแปลงเกษตรที่ดูแล หรือต้องตรวจสอบ การตรวจสอบแปลง Good Agricultural Practices (GAP) Audits ใช้ประกอบการพิจารณากรณีที่เจ้าหน้าที่ ไม่สามารถลงพื้นที่ได้ทันท่วงทีที่ยังสามารถพิสูจน์รอย เผาไหม้ ด้วยตาได้ เนื่องจากแปลงเกษตรมีกิจกรรมที่เปลี่ยนแปลงรอบเผาไหม้ไปแล้ว
• หน่วยงานภาคเอกชน : ในภาคเอกชน เช่น การหาแหล่งที่มีการเผาเศษตอซังข้าว สามารถนำชั้นข้อมูล "ตามรอยเผา" ไปวิเคราะห์ด้วย Desktop GIS ในการแหล่งที่มีศักยภาพ ในการจัดการ logistic ที่ให้ปริมาณตอซัง เป็นจำนวนมาก ทดแทนการเผาตอซัง หรือบริษัทเอกชนที่มีการใช้เศษวัสดุทางการเกษตรในการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ของบริษัท ก็สามารถใช้ชั้นข้อมูลในการวิเคราะห์แหล่งเผาทิ้งเศษวัสดุที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงกับโรงงานได้

ผลิตภัณฑ์ (Products)

B2A (ฺBurn Scar Level 2 Agricultural Area) รายเดือน

ข้อมูลพื้นที่เผาไหม้พื้นที่เกษตรกรรม 3 กลุ่ม พืช ข้าว อ้อย ข้าวโพด ข้อมูลสะสมรายเดือน แบ่งเป็นข้อมูลขนาดประมาณ 100x100 ตร.กม. ตามระบบการแบ่งกริดภาพของ Sentinel-2 ความละเอียดของจุดตรวจรอยเผาไหม้ขนาด 20x20 ตร.ม. ข้อมูลชุดนี้จะเป็นข้อมูล integer (ฺBand 1) รูปแบบ GeoTiff ที่มีตัวเลขรหัสแสดงว่าเป็นพื้นที่เผาไหม้บนพืชประเภทใด ดังรหัสตัวเลขต่อไปนี้

• ข้าว รหัส 1101
• อ้อย รหัส 1203
• ข้าวโพด รหัส 1202
• พืชผสม รหัส 1201

รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_XXAAA_20M_YYYYMM_B2A.tif

• XX คือ หมายเลขประจำโซน เช่น 47 หรือ 48
• AAA คือ อักษรประจำกริด
• YYYY คือ ปี ค.ศ.
• MM คือ เดือน

ดาวน์โหลดข้อมูล B2A

MB2A (Merged Burn Scar Level 2 Agricultural Area) รายเดือน

ข้อมูลพื้นที่เผาไหม้พื้นที่เกษตรกรรม 3 กลุ่ม พืช ข้าว อ้อย ข้าวโพด ข้อมูลสะสมรายเดือน Mosaic (จำนวน 77 กริืด) เป็นไฟล์เดียว ความละเอียดของจุดตรวจรอยเผาไหม้ขนาด 20x20 ตร.ม. ข้อมูลชุดนี้จะเป็นข้อมูล integer (ฺBand 1) รูปแบบ GeoTiff ที่มีตัวเลขรหัสแสดงว่าเป็นพื้นที่เผาไหม้บนพืชประเภทใด ดังรหัสตัวเลขต่อไปนี้

• ข้าว รหัส 1101
• อ้อย รหัส 1203
• ข้าวโพด รหัส 1202
• พืชผสม รหัส 1201

ข้อมูล Mosaic มีอยู่ 2 รูปแบบให้เลือกใช้งานดังนี้

1. รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_NORTH_20M_YYYYMM_B2A.tif (แบบ Integer Code)
   • NORTH หมายถึง ประเทศไทยตอนบน
   • YYYY คือ ปี ค.ศ.
   • MM คือ เดือน
2. รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_NORTH_20M_YYYYMM_B2A_COLOR.tif (แบบ RGB)
   • NORTH หมายถึง ประเทศไทยตอนบน
   • YYYY คือ ปี ค.ศ.
   • MM คือ เดือน

ดาวน์โหลดข้อมูล MB2A

B3A (Burn Scar Level 3 Agricultural Area) ฤดูฝุ่น

ข้อมูลพื้นที่เผาไหม้พื้นที่เกษตรกรรม 3 กลุ่ม พืช ข้าว อ้อย ข้าวโพด ข้อมูลสะสมรายฤดูฝุ่นควัน "ธันวาคม ถึง เมษายน" ซึ่งเป็นการสะสมตำแหน่งรอยเผาไหม้ขนาด 20x20 ตร.ม. โดยที่มีการแบ่งข้อมูลเป็นพื้นที่ตามกริด Sentinel-2 บันทึกข้อมูลในรูปแบบข้อมูลจำนวนเต็ม integer (ฺBand 1) รูปแบบ GeoTiff ที่มีตัวเลขรหัสแสดงว่าเป็นพื้นที่เผาไหม้บนพืชประเภทใด ดังนี้

• ข้าว รหัส 1101
• อ้อย รหัส 1203
• ข้าวโพด รหัส 1202
• พืชผสม รหัส 1201

รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_XXAAA_20M_YYYYMM_B3A.tif

• XX คือ หมายเลขประจำโซน เช่น 47 หรือ 48
• AAA คือ อักษรประจำกริด
• YYYY คือ ปี ค.ศ.
• MM คือ เดือน

ดาวน์โหลดข้อมูล B3A

MB3A (Merged Burn Scar Level 3 Agricultural Area) ฤดูฝุ่น

ข้อมูลพื้นที่เผาไหม้พื้นที่เกษตรกรรม 3 กลุ่ม พืช ข้าว อ้อย ข้าวโพด ข้อมูลสะสมรายฤดูฝุ่นควัน ตั้งแต่ ธันวาคม ถึง เมษายน แบบ Mosaic (จำนวน 77 กริืด) เป็นไฟล์เดียว ความละเอียดของจุดตรวจรอยเผาไหม้ขนาด 20x20 ตร.ม. ข้อมูลชุดนี้จะเป็นข้อมูล integer (ฺBand 1) รูปแบบ GeoTiff ที่มีตัวเลขรหัสแสดงว่าเป็นพื้นที่เผาไหม้บนพืชประเภทใด ดังรหัสตัวเลขต่อไปนี้

• ข้าว รหัส 1101
• อ้อย รหัส 1203
• ข้าวโพด รหัส 1202
• พืชผสม รหัส 1201

ข้อมูล Mosaic มีอยู่ 2 รูปแบบให้เลือกใช้งานดังนี้

1. รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_NORTH_20M_YYYYMM_B3A.tif (แบบ Integer Code)
   • NORTH หมายถึง ประเทศไทยตอนบน
   • YYYY คือ ปี ค.ศ.
   • MM คือ เดือน
2. รูปแบบของชื่อไฟล์ผลิตภัณฑ์ BURNSCAR_NORTH_20M_YYYYMM_B3A_COLOR.tif (แบบ RGB)
   • NORTH หมายถึง ประเทศไทยตอนบน
   • YYYY คือ ปี ค.ศ.
   • MM คือ เดือน

ดาวน์โหลดข้อมูล MB3A